1. Nguồn Gốc Và Sự Ra Đời Của Pháp Lam Huế
Theo sử sách, vào mùa Đông năm Đinh Hợi (1827), vua Minh Mạng (1820 – 1841) đã thành lập Pháp lam tượng cục – cơ quan chuyên sản xuất đồ pháp lam phục vụ triều đình. Đứng đầu cơ quan này là nghệ nhân Vũ Văn Mai, một thợ vẽ nổi tiếng trong Nội tạo xưởng.
Ngoài xưởng chế tác tại Huế, triều Nguyễn còn mở thêm các xưởng pháp lam tại Ái Tử (Quảng Trị) và Đồng Hới (Quảng Bình) để phục vụ việc trang trí nội thất cung điện, lăng tẩm và sản xuất đồ sinh hoạt, tế tự. Như vậy, năm 1827 được xem là dấu mốc ra đời của nghệ thuật pháp lam tại Việt Nam.
2. Ảnh Hưởng Và Kỹ Thuật Chế Tác Pháp Lam
Các nhà nghiên cứu nhận định rằng kỹ thuật chế tác pháp lam thời Nguyễn có sự ảnh hưởng từ Quảng Đông (Trung Quốc). Tuy nhiên, trên thế giới, nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Hà Lan, Đức, Ý, Nhật Bản cũng có nghệ thuật tráng men kim loại với những tên gọi khác nhau.
Theo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, pháp lam được chia thành bốn loại dựa trên phương pháp chế tác và tráng men:
Một trung tâm sản xuất pháp lam nổi tiếng thời xưa là Quảng Đông (Trung Quốc), từ đây, sản phẩm họa pháp lang được đưa đến Việt Nam qua các tàu buôn.
3. Ý Nghĩa Của Tên Gọi “Pháp Lam”
Tên gọi “pháp lam” ở Việt Nam là một đề tài được nhiều học giả nghiên cứu. Trên thế giới, sản phẩm này được gọi bằng nhiều tên khác nhau:
Nhiều giả thuyết cho rằng triều Nguyễn đổi tên từ “pháp lang” sang “pháp lam” để tránh trùng với tên húy của chúa Nguyễn Phúc Lan và hoàng hậu Tống Thị Lan. Một cách giải thích khác cho rằng “pháp” nghĩa là quy tắc, khuôn phép, còn “lam” chỉ màu men xanh truyền thống, nên “pháp lam” ám chỉ nghệ thuật tráng men theo các quy chuẩn nhất định.
4. Sự Hưng Thịnh Và Suy Thoái Của Nghề Pháp Lam
Nghề chế tác pháp lam Huế chỉ tồn tại hơn 60 năm (1827 – 1888), trong khi nghệ thuật pháp lang Trung Hoa phát triển suốt hơn 700 năm. Do đó, về kỹ thuật tạo dáng, chế men, pha màu, trang trí và nung đốt, pháp lam Huế khó có thể sánh bằng pháp lang Trung Quốc.
Pháp lam Huế chủ yếu được chế tác dành riêng cho hoàng cung triều Nguyễn. Sau năm 1945, số lượng hiện vật pháp lam còn lại rất ít, và kỹ thuật chế tác dần thất truyền. Dù có nhiều nỗ lực khôi phục, nhưng đến nay, nghệ thuật pháp lam truyền thống vẫn chưa thể hồi sinh trọn vẹn.
5. Đặc Trưng Của Pháp Lam Huế
Pháp lam Huế đạt đến đỉnh cao dưới triều Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, khi đất nước ổn định và triều đình hưng thịnh. Nghệ nhân Huế đã phát triển kỹ thuật phối màu độc đáo, tạo ra những tác phẩm pháp lam có khả năng chống chịu thời tiết khắc nghiệt của miền Trung.
Pháp lam Huế thường được dùng để trang trí ngoại thất các công trình cung đình như:
Các họa tiết phổ biến trên pháp lam là rồng, phượng, hoa lá và thơ văn, với gam màu đặc trưng như tím, đỏ, xanh lam, vàng. Ngoài trang trí cung đình, pháp lam còn được ứng dụng trong đồ gia dụng, tế tự và lưu niệm như bát, đĩa, lư trầm, bình hoa.
Dựa trên các tác phẩm còn lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, có thể thấy pháp lam thời Nguyễn mang đặc trưng riêng, không rập khuôn theo pháp lang thời Minh – Thanh. Đây chính là thành tựu đáng tự hào của nghệ nhân Việt Nam, khẳng định giá trị nghệ thuật độc đáo của Pháp lam Huế trong lịch sử mỹ thuật nước nhà.
Bản tin tổng hợp 19/02/2025
Trong thời đại mà tính bền vững và kinh tế tuần hoàn đang thay đổi các ngành công nghiệp, ngành dệt may đang ở một bước ngoặt quan trọng. Quy định Thiết Kế Sinh Thái cho Sản Phẩm Bền Vững (ESPR) của Ủy Ban Châu Âu hướng đến việc nâng cao độ bền, khả năng sửa chữa và tái chế của sản phẩm dệt may. Hiểu rõ các tiêu chuẩn độ bền dệt may là điều cần thiết đối với các nhà sản xuất, nhà bán lẻ và người tiêu dùng ưu tiên thời trang bền vững và vật liệu lâu dài. Hướng dẫn này khám phá các tiêu chuẩn độ bền quan trọng, phương pháp kiểm tra và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất vải, đảm bảo tuân thủ quy định và thực tiễn tốt nhất trong ngành.
Bản tin tổng hợp 23/01/2025
Gốm sứ, một nhóm vật liệu vô cơ phi kim loại đa dạng, nổi bật nhờ sự kết hợp độc đáo giữa các đặc tính mà kim loại và polyme không có được. Với lịch sử lâu đời gắn liền với nghệ thuật và khoa học kỹ thuật, gốm sứ là nền tảng của cả truyền thống lẫn đổi mới hiện đại. Bài viết này khám phá các khía cạnh kỹ thuật, phân loại, và ứng dụng của gốm sứ, rất hữu ích cho các chuyên gia, nhà nghiên cứu và người yêu thích lĩnh vực này.
Bản tin tổng hợp 13/01/2025
Khi nhắc đến "hiệu suất," chúng ta thường nghĩ đến xe hơi, máy tính, hoặc máy ảnh. Nhưng bạn có biết rằng kính—một vật liệu tưởng chừng như không có sự sống—cũng có thể được đánh giá hiệu suất? Hiểu hiệu suất của kính bao gồm việc tìm hiểu cách kính đáp ứng các yêu cầu chức năng cụ thể trong các tòa nhà và phương tiện.
Bản tin tổng hợp 03/01/2025
Trong thế giới thiết kế không ngừng thay đổi, hiếm có chất liệu nào cân bằng tinh tế giữa truyền thống và hiện đại như sơn mài xà cừ. Nghệ thuật thủ công có từ hàng thế kỷ trước này đã được tái sinh, khẳng định vị trí của nó trong thiết kế sản phẩm đương đại và chứng minh rằng kỹ thuật truyền thống có thể phát triển mạnh mẽ trong thời hiện đại. Hãy cùng khám phá lịch sử phong phú, ứng dụng hiện tại và giá trị lâu dài của sơn mài xà cừ trong bối cảnh thiết kế ngày nay.
Bản tin tổng hợp 26/12/2024
Khám phá thế giới vải bọc nội thất, yếu tố quan trọng trong thiết kế nội thất, kết hợp giữa tính năng, phong cách và sự thoải mái. Từ sự sang trọng của nhung đến vẻ đẹp vượt thời gian của da, việc hiểu rõ các loại vải bọc giúp bạn lựa chọn chất liệu hoàn hảo cho không gian sống. Dưới đây là những loại vải phổ biến, đặc điểm, cách sử dụng và các kỹ thuật bọc ghế cần biết.
Bản tin tổng hợp 25/12/2024
Sơn mài, một minh chứng cho sự khéo léo và kiên trì của con người, mang trong mình một di sản phong phú vang vọng qua nhiều thế kỷ. Những gam màu rực rỡ và sự tinh xảo trong từng sản phẩm sơn mài là biểu tượng sống động cho các nền văn hóa đã tạo nên nó. Vậy, những bí mật nào ẩn giấu dưới lớp sơn bóng loáng đó? Hãy cùng khám phá những thăng trầm và vẻ đẹp bất biến của văn hóa sơn mài qua bài viết này.
Thành viên để lại, Pháp lam Huế là một trong những loại hình nghệ thuật đặc sắc nhất. Pháp lam (hay pháp lang – falang, 琺瑯) là sản phẩm có cốt bằng đồng, được tráng men bên ngoài, có nguồn gốc từ Trung Á. Nghề chế tác pháp lam phát triển rực rỡ trong 5 đời vua triều Nguyễn, để lại những giá trị nghệ thuật tuyệt mỹ.){kind=link}