1. Nguồn Gốc Và Sự Ra Đời Của Pháp Lam Huế
Theo sử sách, vào mùa Đông năm Đinh Hợi (1827), vua Minh Mạng (1820 – 1841) đã thành lập Pháp lam tượng cục – cơ quan chuyên sản xuất đồ pháp lam phục vụ triều đình. Đứng đầu cơ quan này là nghệ nhân Vũ Văn Mai, một thợ vẽ nổi tiếng trong Nội tạo xưởng.
Ngoài xưởng chế tác tại Huế, triều Nguyễn còn mở thêm các xưởng pháp lam tại Ái Tử (Quảng Trị) và Đồng Hới (Quảng Bình) để phục vụ việc trang trí nội thất cung điện, lăng tẩm và sản xuất đồ sinh hoạt, tế tự. Như vậy, năm 1827 được xem là dấu mốc ra đời của nghệ thuật pháp lam tại Việt Nam.
2. Ảnh Hưởng Và Kỹ Thuật Chế Tác Pháp Lam
Các nhà nghiên cứu nhận định rằng kỹ thuật chế tác pháp lam thời Nguyễn có sự ảnh hưởng từ Quảng Đông (Trung Quốc). Tuy nhiên, trên thế giới, nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Hà Lan, Đức, Ý, Nhật Bản cũng có nghệ thuật tráng men kim loại với những tên gọi khác nhau.
Theo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, pháp lam được chia thành bốn loại dựa trên phương pháp chế tác và tráng men:
Một trung tâm sản xuất pháp lam nổi tiếng thời xưa là Quảng Đông (Trung Quốc), từ đây, sản phẩm họa pháp lang được đưa đến Việt Nam qua các tàu buôn.
3. Ý Nghĩa Của Tên Gọi “Pháp Lam”
Tên gọi “pháp lam” ở Việt Nam là một đề tài được nhiều học giả nghiên cứu. Trên thế giới, sản phẩm này được gọi bằng nhiều tên khác nhau:
Nhiều giả thuyết cho rằng triều Nguyễn đổi tên từ “pháp lang” sang “pháp lam” để tránh trùng với tên húy của chúa Nguyễn Phúc Lan và hoàng hậu Tống Thị Lan. Một cách giải thích khác cho rằng “pháp” nghĩa là quy tắc, khuôn phép, còn “lam” chỉ màu men xanh truyền thống, nên “pháp lam” ám chỉ nghệ thuật tráng men theo các quy chuẩn nhất định.
4. Sự Hưng Thịnh Và Suy Thoái Của Nghề Pháp Lam
Nghề chế tác pháp lam Huế chỉ tồn tại hơn 60 năm (1827 – 1888), trong khi nghệ thuật pháp lang Trung Hoa phát triển suốt hơn 700 năm. Do đó, về kỹ thuật tạo dáng, chế men, pha màu, trang trí và nung đốt, pháp lam Huế khó có thể sánh bằng pháp lang Trung Quốc.
Pháp lam Huế chủ yếu được chế tác dành riêng cho hoàng cung triều Nguyễn. Sau năm 1945, số lượng hiện vật pháp lam còn lại rất ít, và kỹ thuật chế tác dần thất truyền. Dù có nhiều nỗ lực khôi phục, nhưng đến nay, nghệ thuật pháp lam truyền thống vẫn chưa thể hồi sinh trọn vẹn.
5. Đặc Trưng Của Pháp Lam Huế
Pháp lam Huế đạt đến đỉnh cao dưới triều Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, khi đất nước ổn định và triều đình hưng thịnh. Nghệ nhân Huế đã phát triển kỹ thuật phối màu độc đáo, tạo ra những tác phẩm pháp lam có khả năng chống chịu thời tiết khắc nghiệt của miền Trung.
Pháp lam Huế thường được dùng để trang trí ngoại thất các công trình cung đình như:
Các họa tiết phổ biến trên pháp lam là rồng, phượng, hoa lá và thơ văn, với gam màu đặc trưng như tím, đỏ, xanh lam, vàng. Ngoài trang trí cung đình, pháp lam còn được ứng dụng trong đồ gia dụng, tế tự và lưu niệm như bát, đĩa, lư trầm, bình hoa.
Dựa trên các tác phẩm còn lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, có thể thấy pháp lam thời Nguyễn mang đặc trưng riêng, không rập khuôn theo pháp lang thời Minh – Thanh. Đây chính là thành tựu đáng tự hào của nghệ nhân Việt Nam, khẳng định giá trị nghệ thuật độc đáo của Pháp lam Huế trong lịch sử mỹ thuật nước nhà.
Bản tin tổng hợp 14/12/2025
Có những năm, thế giới cần một gam màu thật rực rỡ để vực tinh thần lên. Nhưng cũng có những năm như 2026 điều chúng ta khao khát lại là một khoảng thở: nhẹ hơn, yên hơn, rõ ràng hơn. Pantone đã công bố PANTONE 11-4201 Cloud Dancer là Color of the Year 2026: một sắc trắng “bồng bềnh” và cân bằng, được mô tả như một lời thì thầm của sự bình yên giữa một thế giới ồn ào [1][2]. Đây cũng là lần đầu tiên Pantone chọn một sắc trắng kể từ khi chương trình “Color of the Year” bắt đầu từ năm 1999 [2]. Pantone gọi Cloud Dancer là một tông trắng “lofty/billowy” mang cảm giác thư thái, giúp tâm trí có thêm không gian để sáng tạo và đổi mới [1].
Bản tin tổng hợp 04/12/2025
Hà Lan là một trong những quốc gia dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, với khoảng một phần ba diện tích nằm dưới mực nước biển và phần còn lại thường xuyên chịu nguy cơ ngập lụt. Trong bối cảnh mực nước biển được dự báo tiếp tục dâng và các trận mưa cực đoan gia tăng, chính phủ nước này không chỉ tăng cường đê điều, cống ngăn triều mà còn thử nghiệm các mô hình thích ứng mới. Nhà ở nổi tại Amsterdam – tiêu biểu là các khu Waterbuurt và Schoonschip – được xem như những “phòng thí nghiệm đô thị” cho cách sống mới: không chỉ chống lũ mà chủ động sống cùng nước. Song song với áp lực khí hậu, Amsterdam phải đối mặt với thiếu hụt nhà ở và quỹ đất khan hiếm. Việc mở rộng thành phố ra mặt nước giúp giải quyết đồng thời hai bài toán: tăng nguồn cung nhà ở mà không phải lấn thêm đất, đồng thời thử nghiệm mô hình đô thị có khả năng thích ứng với ngập lụt và nước biển dâng.
Bản tin tổng hợp 20/11/2025
Kampung Admiralty - dự án đoạt giải "Tòa nhà của Năm 2018" tại World Architecture Festival - là minh chứng rõ nét cho kiến trúc xanh nhiệt đới thông minh. Với thiết kế "club sandwich" ba tầng chức năng, hệ thống thông gió tự nhiên giúp tiết kiệm 13% năng lượng làm mát, và tỷ lệ xanh hóa 125%, công trình này mở ra nhiều bài học quý giá cho các dự án đô thị Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Bản tin tổng hợp 10/11/2025
Giữa nhịp sống đô thị hối hả, nhiều gia đình Việt Nam đang tìm kiếm một không gian sống khác biệt – nơi họ có thể tận hưởng sự hiện đại mà không xa rời thiên nhiên. Kiến trúc biệt thự hiện đại nhiệt đới (Tropical Modern) chính là câu trả lời hoàn hảo cho nhu cầu này. Không chỉ là xu hướng thẩm mỹ, đây còn là triết lý thiết kế thông minh, kết hợp hài hòa giữa công nghệ, vật liệu địa phương và khí hậu nhiệt đới đặc trưng của Việt Nam.
Bản tin tổng hợp 25/10/2025
Hemp-lime (hempcrete) là vật liệu bao che không chịu lực gồm lõi gỗ gai dầu (hemp shiv/hurd) phối hợp chất kết dính gốc vôi, nổi bật nhờ cách nhiệt – điều hòa ẩm – tính bền môi trường trong nhà; đặc biệt, IRC 2024 – Appendix BL đã xác lập đường quy chuẩn áp dụng cho nhà ở thấp tầng, củng cố tính khả thi kỹ thuật–pháp lý của vật liệu sinh học này.
Bản tin tổng hợp 11/10/2025
Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và biến đổi khí hậu toàn cầu, kiến trúc không chỉ là việc xây dựng mà còn là nghệ thuật hòa hợp giữa con người, môi trường và công nghệ. Bahrain World Trade Center (BWTC) – cặp tháp đôi biểu tượng tại Manama, Bahrain – chính là minh chứng sống động cho sự kết hợp này. Hoàn thành năm 2008, BWTC không chỉ là tòa nhà cao nhất Bahrain (240 mét) mà còn là công trình đầu tiên trên thế giới tích hợp turbine gió vào cấu trúc chính, cung cấp năng lượng tái tạo cho chính nó [1]. Bài viết này sẽ nghiên cứu sâu về kết cấu và nguyên lý thiết kế của BWTC, khám phá cách mà nó vượt qua thách thức môi trường sa mạc để trở thành mô hình bền vững đáng thuyết phục cho các thành phố tương lai. Qua lăng kính học thuật, chúng ta sẽ thấy BWTC không chỉ là một tòa nhà, mà là một tuyên ngôn về sáng tạo kiến trúc.
Thành viên để lại, Pháp lam Huế là một trong những loại hình nghệ thuật đặc sắc nhất. Pháp lam (hay pháp lang – falang, 琺瑯) là sản phẩm có cốt bằng đồng, được tráng men bên ngoài, có nguồn gốc từ Trung Á. Nghề chế tác pháp lam phát triển rực rỡ trong 5 đời vua triều Nguyễn, để lại những giá trị nghệ thuật tuyệt mỹ.){kind=link}