1. Nguồn Gốc Và Sự Ra Đời Của Pháp Lam Huế
Theo sử sách, vào mùa Đông năm Đinh Hợi (1827), vua Minh Mạng (1820 – 1841) đã thành lập Pháp lam tượng cục – cơ quan chuyên sản xuất đồ pháp lam phục vụ triều đình. Đứng đầu cơ quan này là nghệ nhân Vũ Văn Mai, một thợ vẽ nổi tiếng trong Nội tạo xưởng.
Ngoài xưởng chế tác tại Huế, triều Nguyễn còn mở thêm các xưởng pháp lam tại Ái Tử (Quảng Trị) và Đồng Hới (Quảng Bình) để phục vụ việc trang trí nội thất cung điện, lăng tẩm và sản xuất đồ sinh hoạt, tế tự. Như vậy, năm 1827 được xem là dấu mốc ra đời của nghệ thuật pháp lam tại Việt Nam.
2. Ảnh Hưởng Và Kỹ Thuật Chế Tác Pháp Lam
Các nhà nghiên cứu nhận định rằng kỹ thuật chế tác pháp lam thời Nguyễn có sự ảnh hưởng từ Quảng Đông (Trung Quốc). Tuy nhiên, trên thế giới, nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Hà Lan, Đức, Ý, Nhật Bản cũng có nghệ thuật tráng men kim loại với những tên gọi khác nhau.
Theo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, pháp lam được chia thành bốn loại dựa trên phương pháp chế tác và tráng men:
Một trung tâm sản xuất pháp lam nổi tiếng thời xưa là Quảng Đông (Trung Quốc), từ đây, sản phẩm họa pháp lang được đưa đến Việt Nam qua các tàu buôn.
3. Ý Nghĩa Của Tên Gọi “Pháp Lam”
Tên gọi “pháp lam” ở Việt Nam là một đề tài được nhiều học giả nghiên cứu. Trên thế giới, sản phẩm này được gọi bằng nhiều tên khác nhau:
Nhiều giả thuyết cho rằng triều Nguyễn đổi tên từ “pháp lang” sang “pháp lam” để tránh trùng với tên húy của chúa Nguyễn Phúc Lan và hoàng hậu Tống Thị Lan. Một cách giải thích khác cho rằng “pháp” nghĩa là quy tắc, khuôn phép, còn “lam” chỉ màu men xanh truyền thống, nên “pháp lam” ám chỉ nghệ thuật tráng men theo các quy chuẩn nhất định.
4. Sự Hưng Thịnh Và Suy Thoái Của Nghề Pháp Lam
Nghề chế tác pháp lam Huế chỉ tồn tại hơn 60 năm (1827 – 1888), trong khi nghệ thuật pháp lang Trung Hoa phát triển suốt hơn 700 năm. Do đó, về kỹ thuật tạo dáng, chế men, pha màu, trang trí và nung đốt, pháp lam Huế khó có thể sánh bằng pháp lang Trung Quốc.
Pháp lam Huế chủ yếu được chế tác dành riêng cho hoàng cung triều Nguyễn. Sau năm 1945, số lượng hiện vật pháp lam còn lại rất ít, và kỹ thuật chế tác dần thất truyền. Dù có nhiều nỗ lực khôi phục, nhưng đến nay, nghệ thuật pháp lam truyền thống vẫn chưa thể hồi sinh trọn vẹn.
5. Đặc Trưng Của Pháp Lam Huế
Pháp lam Huế đạt đến đỉnh cao dưới triều Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, khi đất nước ổn định và triều đình hưng thịnh. Nghệ nhân Huế đã phát triển kỹ thuật phối màu độc đáo, tạo ra những tác phẩm pháp lam có khả năng chống chịu thời tiết khắc nghiệt của miền Trung.
Pháp lam Huế thường được dùng để trang trí ngoại thất các công trình cung đình như:
Các họa tiết phổ biến trên pháp lam là rồng, phượng, hoa lá và thơ văn, với gam màu đặc trưng như tím, đỏ, xanh lam, vàng. Ngoài trang trí cung đình, pháp lam còn được ứng dụng trong đồ gia dụng, tế tự và lưu niệm như bát, đĩa, lư trầm, bình hoa.
Dựa trên các tác phẩm còn lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, có thể thấy pháp lam thời Nguyễn mang đặc trưng riêng, không rập khuôn theo pháp lang thời Minh – Thanh. Đây chính là thành tựu đáng tự hào của nghệ nhân Việt Nam, khẳng định giá trị nghệ thuật độc đáo của Pháp lam Huế trong lịch sử mỹ thuật nước nhà.
Bản tin tổng hợp 25/10/2025
Hemp-lime (hempcrete) là vật liệu bao che không chịu lực gồm lõi gỗ gai dầu (hemp shiv/hurd) phối hợp chất kết dính gốc vôi, nổi bật nhờ cách nhiệt – điều hòa ẩm – tính bền môi trường trong nhà; đặc biệt, IRC 2024 – Appendix BL đã xác lập đường quy chuẩn áp dụng cho nhà ở thấp tầng, củng cố tính khả thi kỹ thuật–pháp lý của vật liệu sinh học này.
Bản tin tổng hợp 11/10/2025
Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và biến đổi khí hậu toàn cầu, kiến trúc không chỉ là việc xây dựng mà còn là nghệ thuật hòa hợp giữa con người, môi trường và công nghệ. Bahrain World Trade Center (BWTC) – cặp tháp đôi biểu tượng tại Manama, Bahrain – chính là minh chứng sống động cho sự kết hợp này. Hoàn thành năm 2008, BWTC không chỉ là tòa nhà cao nhất Bahrain (240 mét) mà còn là công trình đầu tiên trên thế giới tích hợp turbine gió vào cấu trúc chính, cung cấp năng lượng tái tạo cho chính nó [1]. Bài viết này sẽ nghiên cứu sâu về kết cấu và nguyên lý thiết kế của BWTC, khám phá cách mà nó vượt qua thách thức môi trường sa mạc để trở thành mô hình bền vững đáng thuyết phục cho các thành phố tương lai. Qua lăng kính học thuật, chúng ta sẽ thấy BWTC không chỉ là một tòa nhà, mà là một tuyên ngôn về sáng tạo kiến trúc.
Bản tin tổng hợp 04/10/2025
Khi các tòa nhà chuyển dịch sang kiến trúc net zero và chiếu sáng tự nhiên không gây lóa, lớp bao che bằng kính truyền thống bộc lộ hạn chế: dẫn nhiệt cao (~0,9–1,0 W/m·K), dễ chói và vỡ vụn khi va đập. Trong bối cảnh đó, gỗ trong suốt (Transparent Wood, TW) nổi lên như một vật liệu sinh học (bio based) đa chức năng: truyền sáng cao nhưng khuếch tán mạnh (haze lớn) để chống lóa, cách nhiệt thấp hơn kính, cơ học dai – không vỡ mảnh sắc. Các tổng quan gần đây tại Energy & Buildings (2025) và Cellulose (2023) đều xem TW là ứng viên cửa sổ/giếng trời thế hệ mới cho công trình hiệu năng năng lượng. [1]
Bản tin tổng hợp 27/09/2025
Ngập lụt đô thị đang là thách thức lớn của thời hiện đại, khi những cơn mưa bất thường có thể khiến cả thành phố tê liệt. Ít ai ngờ rằng từ hơn một nghìn năm trước, người xưa đã tìm ra một giải pháp bền vững: hệ thống thoát nước Phúc Thọ Câu tại thành cổ Cám Châu, Giang Tây. Được xây dựng từ thời Bắc Tống, công trình này vận hành đến nay vẫn hiệu quả, giúp thành phố chống ngập ngay cả trong những trận lũ lịch sử. Câu chuyện về Phúc Thọ Câu không chỉ là di sản kỹ thuật cổ đại, mà còn là gợi ý quý giá cho các đô thị hôm nay trong hành trình tìm lời giải cho bài toán nước và ngập úng.
Bản tin tổng hợp 20/09/2025
Ngành xây dựng hiện nay đang đối diện với sức ép lớn trong việc cắt giảm phát thải carbon khi bê tông là một trong những vật liệu được sử dụng nhiều nhất nhưng cũng là nguồn phát sinh CO₂ đáng kể do phụ thuộc vào xi măng Portland. Trước thực trạng đó Shimizu Corporation đã tiến hành nhiều nghiên cứu nhằm tạo ra các giải pháp vật liệu bền vững hướng đến mục tiêu trung hòa carbon. Một trong những kết quả nổi bật là công nghệ bê tông âm carbon với sự thay thế một phần xi măng và cốt liệu bằng than sinh học. Loại than này được sản xuất từ mùn cưa thông qua quá trình cacbon hóa và có khả năng giữ lại lượng carbon khổng lồ vốn sẽ bị thải ra khí quyển nếu phân hủy tự nhiên hay bị đốt cháy. Nhờ đặc tính đó bê tông âm carbon không chỉ duy trì được độ bền cơ học cần thiết cho công trình mà còn góp phần trực tiếp vào việc giảm thiểu khí nhà kính. Đây được xem là một bước đi triển vọng mở ra hướng phát triển mới cho ngành xây dựng xanh của Nhật Bản cũng như trên thế giới.
Bản tin tổng hợp 13/09/2025
Trong bối cảnh đô thị ngày càng phát triển, nguy cơ hỏa hoạn tại các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại, bệnh viện hay nhà ở thông minh vẫn luôn là mối đe dọa nghiêm trọng. Các giải pháp phòng cháy chữa cháy truyền thống hiện nay chủ yếu mang tính thụ động, chỉ tập trung vào khả năng ngăn lửa lan rộng mà chưa đủ năng lực cảnh báo sớm. Sự thiếu hụt này khiến việc ứng phó với hỏa hoạn thường chậm trễ, gây ra những tổn thất nặng nề về người và tài sản. Trước thực tế đó, tường thông minh tích hợp cảm biến chống cháy ra đời như một bước tiến đột phá, mở ra hướng tiếp cận chủ động hơn trong đảm bảo an toàn công trình. Khác với tường chống cháy thông thường, loại tường này không chỉ cách nhiệt và cản lửa mà còn được tích hợp cảm biến nhiệt, khói, áp suất kết hợp công nghệ IoT để giám sát liên tục điều kiện môi trường. Khi có dấu hiệu cháy, hệ thống sẽ phát hiện tức thì, gửi cảnh báo qua thiết bị trung tâm hoặc di động, đồng thời có thể kích hoạt các cơ chế an toàn bổ trợ như phun sương hay quạt hút khói. Nhờ đó, công trình không chỉ được bảo vệ hiệu quả hơn mà còn gia tăng cơ hội sơ tán kịp thời và giảm thiểu thiệt hại. Với khả năng biến những bức tường vốn thụ động thành “người gác lửa thông minh”, công nghệ này hứa hẹn trở thành giải pháp an toàn chủ động, đóng góp quan trọng trong việc xây dựng các công trình hiện đại, xanh và bền vững.
Thành viên để lại, Pháp lam Huế là một trong những loại hình nghệ thuật đặc sắc nhất. Pháp lam (hay pháp lang – falang, 琺瑯) là sản phẩm có cốt bằng đồng, được tráng men bên ngoài, có nguồn gốc từ Trung Á. Nghề chế tác pháp lam phát triển rực rỡ trong 5 đời vua triều Nguyễn, để lại những giá trị nghệ thuật tuyệt mỹ.){kind=link}