1. Nguồn Gốc Và Sự Ra Đời Của Pháp Lam Huế
Theo sử sách, vào mùa Đông năm Đinh Hợi (1827), vua Minh Mạng (1820 – 1841) đã thành lập Pháp lam tượng cục – cơ quan chuyên sản xuất đồ pháp lam phục vụ triều đình. Đứng đầu cơ quan này là nghệ nhân Vũ Văn Mai, một thợ vẽ nổi tiếng trong Nội tạo xưởng.
Ngoài xưởng chế tác tại Huế, triều Nguyễn còn mở thêm các xưởng pháp lam tại Ái Tử (Quảng Trị) và Đồng Hới (Quảng Bình) để phục vụ việc trang trí nội thất cung điện, lăng tẩm và sản xuất đồ sinh hoạt, tế tự. Như vậy, năm 1827 được xem là dấu mốc ra đời của nghệ thuật pháp lam tại Việt Nam.
2. Ảnh Hưởng Và Kỹ Thuật Chế Tác Pháp Lam
Các nhà nghiên cứu nhận định rằng kỹ thuật chế tác pháp lam thời Nguyễn có sự ảnh hưởng từ Quảng Đông (Trung Quốc). Tuy nhiên, trên thế giới, nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Hà Lan, Đức, Ý, Nhật Bản cũng có nghệ thuật tráng men kim loại với những tên gọi khác nhau.
Theo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, pháp lam được chia thành bốn loại dựa trên phương pháp chế tác và tráng men:
Một trung tâm sản xuất pháp lam nổi tiếng thời xưa là Quảng Đông (Trung Quốc), từ đây, sản phẩm họa pháp lang được đưa đến Việt Nam qua các tàu buôn.
3. Ý Nghĩa Của Tên Gọi “Pháp Lam”
Tên gọi “pháp lam” ở Việt Nam là một đề tài được nhiều học giả nghiên cứu. Trên thế giới, sản phẩm này được gọi bằng nhiều tên khác nhau:
Nhiều giả thuyết cho rằng triều Nguyễn đổi tên từ “pháp lang” sang “pháp lam” để tránh trùng với tên húy của chúa Nguyễn Phúc Lan và hoàng hậu Tống Thị Lan. Một cách giải thích khác cho rằng “pháp” nghĩa là quy tắc, khuôn phép, còn “lam” chỉ màu men xanh truyền thống, nên “pháp lam” ám chỉ nghệ thuật tráng men theo các quy chuẩn nhất định.
4. Sự Hưng Thịnh Và Suy Thoái Của Nghề Pháp Lam
Nghề chế tác pháp lam Huế chỉ tồn tại hơn 60 năm (1827 – 1888), trong khi nghệ thuật pháp lang Trung Hoa phát triển suốt hơn 700 năm. Do đó, về kỹ thuật tạo dáng, chế men, pha màu, trang trí và nung đốt, pháp lam Huế khó có thể sánh bằng pháp lang Trung Quốc.
Pháp lam Huế chủ yếu được chế tác dành riêng cho hoàng cung triều Nguyễn. Sau năm 1945, số lượng hiện vật pháp lam còn lại rất ít, và kỹ thuật chế tác dần thất truyền. Dù có nhiều nỗ lực khôi phục, nhưng đến nay, nghệ thuật pháp lam truyền thống vẫn chưa thể hồi sinh trọn vẹn.
5. Đặc Trưng Của Pháp Lam Huế
Pháp lam Huế đạt đến đỉnh cao dưới triều Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, khi đất nước ổn định và triều đình hưng thịnh. Nghệ nhân Huế đã phát triển kỹ thuật phối màu độc đáo, tạo ra những tác phẩm pháp lam có khả năng chống chịu thời tiết khắc nghiệt của miền Trung.
Pháp lam Huế thường được dùng để trang trí ngoại thất các công trình cung đình như:
Các họa tiết phổ biến trên pháp lam là rồng, phượng, hoa lá và thơ văn, với gam màu đặc trưng như tím, đỏ, xanh lam, vàng. Ngoài trang trí cung đình, pháp lam còn được ứng dụng trong đồ gia dụng, tế tự và lưu niệm như bát, đĩa, lư trầm, bình hoa.
Dựa trên các tác phẩm còn lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, có thể thấy pháp lam thời Nguyễn mang đặc trưng riêng, không rập khuôn theo pháp lang thời Minh – Thanh. Đây chính là thành tựu đáng tự hào của nghệ nhân Việt Nam, khẳng định giá trị nghệ thuật độc đáo của Pháp lam Huế trong lịch sử mỹ thuật nước nhà.
Bản tin tổng hợp 13/09/2025
Trong bối cảnh đô thị ngày càng phát triển, nguy cơ hỏa hoạn tại các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại, bệnh viện hay nhà ở thông minh vẫn luôn là mối đe dọa nghiêm trọng. Các giải pháp phòng cháy chữa cháy truyền thống hiện nay chủ yếu mang tính thụ động, chỉ tập trung vào khả năng ngăn lửa lan rộng mà chưa đủ năng lực cảnh báo sớm. Sự thiếu hụt này khiến việc ứng phó với hỏa hoạn thường chậm trễ, gây ra những tổn thất nặng nề về người và tài sản. Trước thực tế đó, tường thông minh tích hợp cảm biến chống cháy ra đời như một bước tiến đột phá, mở ra hướng tiếp cận chủ động hơn trong đảm bảo an toàn công trình. Khác với tường chống cháy thông thường, loại tường này không chỉ cách nhiệt và cản lửa mà còn được tích hợp cảm biến nhiệt, khói, áp suất kết hợp công nghệ IoT để giám sát liên tục điều kiện môi trường. Khi có dấu hiệu cháy, hệ thống sẽ phát hiện tức thì, gửi cảnh báo qua thiết bị trung tâm hoặc di động, đồng thời có thể kích hoạt các cơ chế an toàn bổ trợ như phun sương hay quạt hút khói. Nhờ đó, công trình không chỉ được bảo vệ hiệu quả hơn mà còn gia tăng cơ hội sơ tán kịp thời và giảm thiểu thiệt hại. Với khả năng biến những bức tường vốn thụ động thành “người gác lửa thông minh”, công nghệ này hứa hẹn trở thành giải pháp an toàn chủ động, đóng góp quan trọng trong việc xây dựng các công trình hiện đại, xanh và bền vững.
Bản tin tổng hợp 27/08/2025
Trong thi công bê tông khối lớn, vấn đề nhiệt thủy hoá luôn là “ẩn số” khiến nhiều kỹ sư và nhà thầu phải đau đầu. Khi xi măng bắt đầu phản ứng với nước, một lượng nhiệt khổng lồ được sinh ra và tích tụ trong khối bê tông đồ sộ. Nếu không kiểm soát, nhiệt độ cao và sự chênh lệch giữa lõi và bề mặt sẽ tạo ra các vết nứt nhiệt nguy hiểm, đe doạ đến tuổi thọ và độ an toàn của công trình. Không chỉ dừng lại ở lý thuyết, lịch sử xây dựng đã ghi dấu một bài học kinh điển: đập thuỷ điện Hoover (Mỹ) – siêu công trình bê tông của thế kỷ 20. Với hàng triệu mét khối bê tông, nếu để tự nhiên, khối đập sẽ mất tới hàng trăm năm mới nguội hẳn. Các kỹ sư buộc phải tìm ra giải pháp chưa từng có tiền lệ: chia khối, làm mát chủ động bằng hệ thống ống tuần hoàn nước lạnh, kết hợp nhiều biện pháp sáng tạo để đưa nhiệt độ bê tông về mức an toàn.
Bản tin tổng hợp 22/08/2025
Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao những tòa nhà hiện đại với mặt kính rộng lớn vẫn luôn mát mẻ vào mùa hè nhưng lại ấm áp vào mùa đông? Bí mật nằm ở công nghệ kính Low-E (Low-Emissivity Glass). Trong xu hướng vật liệu xây dựng hiện đại, kính không chỉ đơn thuần để lấy sáng mà còn là giải pháp quan trọng nhằm tối ưu hiệu quả năng lượng cho công trình. Kính Low-E được phủ một lớp oxit kim loại siêu mỏng, gần như vô hình, có khả năng “thông minh” trong việc kiểm soát bức xạ nhiệt: cho phép ánh sáng tự nhiên đi qua nhưng ngăn chặn phần lớn tia hồng ngoại và tia cực tím gây nóng và hại sức khỏe. Nhờ đặc tính này, loại kính tiên tiến này vừa mang lại không gian sống thoải mái, vừa giảm đáng kể chi phí cho điều hòa – sưởi ấm, đồng thời nâng cao tính bền vững và thân thiện với môi trường của công trình.
Bản tin tổng hợp 15/08/2025
Trong thế giới đá tự nhiên, quartz và quartzite là hai cái tên thường xuyên bị nhầm lẫn, không chỉ bởi cách gọi gần giống nhau mà còn vì vẻ ngoài có nhiều điểm tương đồng. Tuy nhiên, đây lại là hai loại vật liệu hoàn toàn khác nhau về nguồn gốc, cấu trúc và đặc tính sử dụng. Quartz thường là đá nhân tạo được kết hợp từ tinh thể thạch anh nghiền nhỏ với nhựa và phụ gia, trong khi quartzite là đá tự nhiên hình thành từ quá trình biến chất của cát kết chứa thạch anh. Sự khác biệt này không chỉ ảnh hưởng đến giá trị mà còn quyết định độ bền, khả năng chịu nhiệt và tính ứng dụng của vật liệu trong các công trình. Hiểu rõ cách phân biệt quartz và quartzite sẽ giúp bạn lựa chọn đúng loại đá phù hợp với nhu cầu, tránh nhầm lẫn và tối ưu khoản đầu tư của mình.
Bản tin tổng hợp 07/08/2025
Trong các công trình có nguy cơ trơn trượt như nhà tắm, hồ bơi, sảnh công cộng hay khu vực có độ dốc, việc lựa chọn gạch có khả năng chống trượt là yếu tố bắt buộc. Để đánh giá chính xác khả năng này, hiện có 4 phương pháp kiểm tra phổ biến, mỗi phương pháp ứng với một tiêu chuẩn quốc tế và mục đích sử dụng khác nhau. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ từng phương pháp, cách đọc kết quả và ứng dụng phù hợp trong thực tế.
Bản tin tổng hợp 01/08/2025
Gỗ Hinoki (Japanese cypress – Chamaecyparis obtusa) là một loại gỗ quý của Nhật Bản, nổi bật với màu sắc sáng, vân gỗ mịn và mùi thơm tự nhiên dễ chịu. Nhờ khả năng kháng khuẩn, chịu ẩm và chịu nhiệt tốt, Hinoki từ lâu đã được sử dụng trong các công trình truyền thống như đền chùa, bồn tắm onsen và đặc biệt là phòng xông hơi. Với hương thơm thư giãn và độ bền vượt trội, Hinoki ngày càng được ưa chuộng trong thiết kế nhà tắm hiện đại, mang lại không gian sang trọng và thanh tịnh cho người sử dụng.
Thành viên để lại, Pháp lam Huế là một trong những loại hình nghệ thuật đặc sắc nhất. Pháp lam (hay pháp lang – falang, 琺瑯) là sản phẩm có cốt bằng đồng, được tráng men bên ngoài, có nguồn gốc từ Trung Á. Nghề chế tác pháp lam phát triển rực rỡ trong 5 đời vua triều Nguyễn, để lại những giá trị nghệ thuật tuyệt mỹ.){kind=link}